به دنبال پیشرفت های اخیر در تحقیقات سلول های بنیادی، علاوه بر درمان بیماریهای کلیوی به روش ها موجود، پتانسیل بازسازی اندام با استفاده از سلول های بنیادی ویژه بافتی به عنوان یک درمان موثر برای نارسایی اندام ها رو به افزایش است. اما امکان استفاده از این سلول ها برای ترمیم بافت های پیچیده تر به لحاظ ساختاری و عملکردی مانند کلیه و کبد به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
مشکلات و اهمیت بیماریهای کلیوی
در این میان بیماری های درگیر کننده بافت کلیوی و ادراری به دلیل شیوع بالای این بیماری ها از اهمیت بالاتری برخوردار است. علاوه بر شیوع بالا همچنین آسیب های حاد و بیماری های مزمن کلیوی، سالانه هزینه های بهداشتی و درمانی قابل توجهی را به جامعه تحمیل می کنند. روش های رایج درمانی هر چند تا اندازه ای توانسته اند از میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری ها بکاهند، ولی همچنان بخش بزرگی از بیماران، به علت نارسایی مزمن کلیه ناگزیر به پیوند هستند.
به نظر می رسد که راهکارهای ترمیمی با استفاده از سلول های بنیادی بتواند تا اندازه زیادی به این بیماران کمک کند. ترمیم در بافت کلیوی با توجه به نوع آسیب می تواند از ساز و کارهای مختلفی صورت گیرد. در صورتی که آسیب وارده خیلی شدید نباشد و ساختار کلیوی دست نخورده و سالم باقی مانده باشد، کلیه ها از پتانسیل ترمیمی بالای خود برای ترمیم عارضه استفاده می کنند. اما در صورتی که آسیب ایجاد شده وسیع و به صورت مزمن باشد، بافت کلیوی توان ترمیمی خود را از دست داده و لازم است که برای افزایش توان ترمیمی از راهکارهای دیگری همانند تزریق سلول های بنیادی استفاده شود.
با توجه به این مهم در بیماری های حاد کلیه، هدف اصلی سلول درمانی حفظ وضعیت موجود و کاهش صدمات ناشی از بیماری آسیب رسان و در بیماری های مزمن، افزایش توان ترمیمی با استفاده از سلولهای بنیادی می باشد. بنابراین برای درک بهتر پتانسیل سلول درمانی در بهبود بیماری های کلیوی ابتدا به ماهیت سلول های بنیادی خواهیم پرداخت و سپس نقش این سلول ها را در روند ترمیمی بافت کلیوی مورد ارزیابی قرار خواهیم داد و اشاره ای به اهمیت انجام طرح های تحقیقاتی و کارآزمایی های بالینی در این حوزه خواهیم داشت.
اهمیت درمان بیماریهای کلیوی در جهان و در کشور ایران
همانطور که مطالعات اپیدمیولوژی نشان می دهند میزان شیوع و بروز بیماری کلیوی در سراسر دنیا و ایران رو به افزایش است. این درحالی است که میزان اهدا کنندگان اندام کلیه در حال کاهش و میزان مرگ و میر بیماران در لیست انتظار پیوند کلیه رو به افزایش است. از طرف دیگر هزینه های پزشکی و عمومی این بیماران نیز رو به افزایش می باشد.
نارسایی های کلیوی یکی از شایع ترین و البته پر هزینه ترین بیماری های مزمن در جهان به حساب می آیند. بر طبق آخرین آمارها در ایران، سالانه حدود 4 هزار نفر بیمار جدید به مبتلایان نارسایی های مزمن کلیوی اضافه می شود. در حال حاضر 28 هزار بیمار دیالیزی در ایران زندگی می کنند. بررسی ها نشان می دهند با ادامه روند کنونی در طول 10 سال آینده، بیماران کلیوی در کشورمان به سه برابر افزایش خواهند یافت. با توجه به شیوع بیماری های دیابت، فشار خون بالا و سایر عوامل مربوطه، به طور قطع تعداد بیماران در سالهای پیش رو رو به افزایش خواهد بود.
